Karaman İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü

Sarıveliler

 

TARİHÇE

Sarıveliler’in adı önceleri Başdere  iken daha sonraları Sarıveliler olarak anılmaya başlanmıştır. Bizim ulaşabildiğimiz Sarıveliler adıyla en eski kayıt1840’larda hazırlanmış olan Temettuat  defterinde dir. Ancak bugün bile Başdere adı vadinin tamamına verilen bir isimdir. Belediye olmadan önceki durumla en az altı köyü (Sarıveliler, Küçükkarapınar, Turcalar, Ortaköy, Mençek, Adiller) içine alır. Sarıveliler, 1518tarihli tapu-tahrir defterinde mevcut olan isimler incelendiği zaman ilginç bir durum ortaya çıkmakta dır. Buna göre 14 tane veli isimli şahıs kaydedilmiş tir. Bundan daha da ilginci bu şahıslardan birinin adı Salih oğlu Sarıveli’dir

Sarıveliler, ilk olarak Başdere adıyla bilinen vadiye yerleşen Türkmen oymakları tarafından kurulmuştur.1344/h.745 tarihli Karaman Bey’in torunu Mahmut Bey’in oğlu Musa Bey’in Ermenek’te inşa ettirdiği Tol Medrese (Musa Bey Medresesi)’nin vakıf kayıtlarından köyün 1300’lü yıllarda mevcut olduğu anlaşılmaktadır.

Sarıveliler’in ekinlik arazisi içinde erken Bizans dönemine ait Tepe yerleşim yeri bulunmakta[2],ancak bugünkü Sarıveliler'in kuruluşu ve yerleşmesiyle alakası bulunmamaktadır. Nitekim Sarıveliler’in şehir yerleşim alanı içerisinde bugüne kadar Türk yerleşmesi öncesi bir yapıya rastlanmamıştır. Bu da Sarıveliler’in ilk olarak Türkmen unsurlar tarafından kurulduğunu göstermektedir.


Sarıveliler, Anadolu Selçuklu sultanı Alaeddin Keykubad’ın bölgeyi fethinden sonra Türkmenler tarafından Başdere adıyla iskan edilmiş, bilahare Karamanoğullarının yönetimine geçmiş, onların da yıkılmasından sonra Osmanlı idaresine girmiştir.

Osmanlı döneminde kurulan Karaman beylerbeyliğine bağlı İçel sancağı Ermenek kazasına bağlanmıştır. İçel sancağı, Kıbrıs’ın fethinden sonra kurulan Kıbrıs beylerbeyliğine, daha sonra tekrar Karaman beylerbeyliğine  tabi olmuştur. Tanzimat sonrasında ise Adana vilayetine, daha sonra da Konya’ya bağlanmıştır. Günümüzde Sarıveliler ilçesi olarak  Karaman’a  vilayetine bağlıdır.

Tapu tahrir kayıtlarında Başdere köyü olarak geçen Sarıveliler’in 1518 yılında 87 hane, 20 bekâr ve 6muaf olmak üzere toplam 485 kişilik bir nüfusa sahip olduğu görülmektedir. 1555 yılında 75 hane, 40bekâr, 4 muaf olmak üzere toplam 435, 1584 yılında ise, 260 hane, 262 bekâr, 12muaf olmak üzere toplam 1622  nüfus  yaşamaktadır. 

1840’larda  tutulan temettuat  kayıtlarında Sarıveliler’in Nevahi-i Ermenek kazasına tabi 79 haneli bir köy olduğu anlaşılmakta dır. Tahmini nüfusu ise 395 kişidir. Nüfustaki bu düşüşün çevrede kurulan köylerden kaynaklandığı varsayılmaktadır. 2007 sayımlarına göre ise Sarıveliler ilçe merkezinin nüfusu 4750 civarın da dır. Bu, nüfus sayımı esnasında orada bulunup da başka hiçbir yerde kaydı bulunmayanlardır. Yoksa Sarıveliler’den olup da dışarıda ikamet edenlerin sayısı nüfusun en az beş misli olduğu tahmine dilmektedir.

1500’lü yılların başlarında tutulduğu tahmin edilen Tapu-Tahrir defteri kayıtlarındaki bilgilerden, Başdere köyünün öşür gelirinin yarısı Musa Bey Medresesi’nin  745  tarihli  vakfiyesine  göre,  bu medreseye  vakfedildiği anlaşılmaktadır[6]. Öşür gelirinin diğer yarısını ise timarlı sipahi tasarruf etmektedir.

Osmanlı dönemi ve sonrasında Ermenek İlçesine bağlı bir köy konumunda olan Sarıveliler, 1967yılında Turcalar ve K. Karapınar köyleri ile birleşerek kasaba olmuştur. 27 Mayıs 1990 tarihinde 3644 sayılı yasa ile Karaman vilayetine bağlı ilçe olduğu açıklanmış, 30 Ağustos 1991 tarihinde ilçe kaymakamının göreve başlaması ile ilçelik statüsü kazanmıştır.